Hipertansiyon
Hipertansiyon
HİPERTANSİYON
Hipertansiyon sık görülen hastalıklardandır ve önemli bir halk sağlığı sorunudur. Kalp hastalığı, inme (felç), böbrek hastalığı, erken ölüme neden olabilir. Ancak, hipertansiyon önlenebilir ve tedavi edilebilir bir hastalıktır. Hipertansiyonun nedeni %95 primer (esansiyel) hipertansiyondur. Hastaların yaklaşık %5’inde parankimal böbrek hastalığı, renal arter darlığı, böbrek üstü bezlerinin aşırı aldosteron salgılaması, feokromasitoma ve uyku apnesi gibi bir nedene bağlı olarak gelişen sekonder hipertansiyon mevcuttur. Hipertansiyon komplikasyonları dünyada her yıl 9.4 milyon ölüme neden olmaktadır. Kalp hastalıklarına
bağlı ölümlerin %45’inden, inmeye bağlı ölümlerin %51’inden hipertansiyon sorumludur. Hipertansiyonun erişkinlerdeki sıklığı %35-46 arasında olup, oldukça yüksektir. Yaşlı nüfusun artışı, şişmanlığın giderek artması ve diyette tuz alımının fazlalığı ile ilişkilidir.
Tablo 1: Kan basıncı sınıflaması
| Kategori | Büyük (mmHg) | Küçük (mmHg) |
| Optimal | <120 | <80 |
| Normal | 120–129 | 80–84 |
| Yüksek normal | 130–139 | 85–89 |
| Evre 1 Hipertansiyon | 140–159 | 90–99 |
| Evre 2 Hipertansiyon | 160–179 | 100–109 |
| Evre 3 Hipertansiyon | ≥180 | ≥110 |
| Değiştirilebilir Risk Faktörleri* | Diğer Risk Faktörleri |
|
Hipertansiyon belirtileri: Baş ağrısı, baş dönmesi, ensede ağrı, zonklama, eforla nefes darlığı, yorgunluk, çarpıntı, halsizlik, kulaklarda uğultu, gece idrara kalkma, erektil disfonksiyon. Sessiz katil olarak da tanımlanır.
TA ve alışkanlıklar: Sigara, alkol, kafein, aşırı kalori, tuz, hareketsizlik.
Tanı: Boy, kilo, nabız dakika sayısı, tiroid muayenesi, sistemik muayene.
Kan basıncı ölçümü: Doğru ölçüm önemli. Ofis ölçümü, evde ölçüm, ambulatuvar kan basıncı (beyaz önlük hipertansiyonu).
Subklinik organ hasarı: Sol ventrikül hipertrofisi (LVH), carotis intima media >0.9 mm, hafif kreatinin yükselmesi, düşük GFR (<60), mikroalbuminüri 30-300 mg.
Kesin organ hasarı: Koroner arter hastalığı (KAH – Miyokard infarktüsü, angina pectoris), serebrovasküler olay (SVO), hipertansif kalp hastalığı, kronik böbrek hastalığı, periferik arter hastalığı, ileri retinopati.
Aort anevrizması, yırtılması (diseksiyon) gelişebilir.
Malign hipertansiyon: Küçük kan basıncı >140 mmHg + retinal hemoraji, eksüda ve/veya papilla ödemi.
Hipertansiyon: Sol ventrikül hipertrofisi (LVH) yaparak kalp yetersizliğine neden olabilir. Ventriküler taşikardi (VT) yapabilir. Atriyal fibrilasyona neden olarak iskemik inme (felç) yapabilir. Koroner arterlerde mediyal hipertrofi yaparak koroner iskemisine ve miyokard infarktüsüne neden olabilir.
Sekonder hipertansiyon nedenleri
| Yaygın nedenleri | Yaygın olmayan nedenleri |
| Renal parankimal hastalık | Feokromositoma/paraganglioma |
| Renovasküler hastalık | Cushing sendromu |
| Primer aldosteronism | Hipotiroidi |
| Obstrüktif sleep apnea | Hipertroidi |
| Drug veya alkole bağlı | Aort koarktasyonu |
| Primer hiperparatiroidi | |
| Konjenital adrenal hiperplazi | |
| Primer aldosteronism dışında mineralocorticoid aşırılığı sendromu | |
| Akromegali |
Kan basıncı kontrolünü olumsuz etkileyen ilaç ve maddeler.
| Ajan |
| ||
| Alkol | • Alkolün kısıtlanması (kadınlar: ≤1 kadeh, erkekler ≤2 kadeh) | ||
| Antidepressanlar (MAOIs, SNRIs, TCAs) | • Alternatif ajanlar (SSRIs) | ||
| Kafein | • Alımını kısıtla (<300 mg/gün) • Kontrolsuz hipertansiyonda kullanımından kaçın | ||
| Dekonjestanlar (phenylephrine, pseudoephedrine gibi) | • Olası ise kısa etkililer kullanılmalı, ciddi, kontrolsuz hipertansiyonda kaçınılmalı • Alternatif tedavilere yönelinmeli (nasal serum fizyolojik, intranasal corticosteroidler, antihistaminler gibi). | ||
| Bitkisel destekleyiciler (Ma Huang [ephedra], St. John’s wort [MAO inhibitörleri, yohimbine]) | • Kullanımından kaçınılmalı | ||
| Oral kontraseptifler | • Düşük doz kullanılması (20–30 mcg ) veya progestin, veya alternatif doğum kontrol yöntemleri. • Kontrolsuz hipertansiyonda kullanımından kaçın | ||
| NSAID (nonsteroid antienflamatuvar ilaçlar-romatizmal ağrı kesiciler) | • Mümkünse kullanma • Alternatif ağrı kesiciler (acetaminophen, topical NSAIDs). | ||
| Cocaine, | • Kullanma | ||
| Sistemik cortizon | • Mümkünse kullanma veya azalt • Alternatif uygulama yöntemleri ( inhaler, topical) |
Primer Aldosteronism
Dirençli hipertansiyonu olanlarda, kan potasyumu düşük olanlarda, böbrek üstü bezinde kitle saptananlarda, ailesinde erken ortaya çıkan hipertansiyon olanlarda ve genç yaşta (<40) inme geçirenlerde araştırılmalıdır.
Kanda aldosterone ve renin oranına bakılarak tarama yapılır.
Uyku apne sendromu
Dirençli hipertansiyonlu hastaların ≥80%’ inde görülür. CPAP tedavisi kan basıncı düşürülmesinde çok etkilidir.
İlaç Dışı Tedaviler
- 1. Kilolu veya şişman kişilerde kilo kaybı
- 2. Sağlıklı beslenme
- 3. Tuz kısıtlaması
- 4. Kontrendike değilse, tercihen diyetle potasyum alımı
- 5. Fizik aktivite
- 6. Alınıyorsa alkol kısıtlaması
Hastanın Değerlendirilmesi
Hipertansiyon hedef organ hasarının değerlendirilmesi, sekonder hipertansiyon olası nedenlerinin araştırılması ve tedavi planı için hasta değerlendirilmelidir.
Temel Laboratuar Testleri
| Temel testler | Diğer testler | ||||||||
| Ekokardiyografi Ürik asit Üriner albümin / kreatinine oranı |
Yüksek kan basıncı tedavisi On yıllık kalp damar hastalığı sınıflaması yapılmalı (ASCVD risc score).
- Kalp damar hastalığı varsa veya on yıllık risk ≥10% ve büyük kan basıncı 130 mmHG, küçük kan basıncı 80 mmHg’nın üzerinde ise,
- Kalp damar hastalığı yoksa veya on yıllık risk <10% ve büyük kan basıncı 140 mmHG, küçük kan basıncı 90 mmHg’nın üzerinde ise; Kan basıncı düşürücü ilaç tedavisi uygulanmalıdır.
Başlangıç İlaç Tedavi Seçimi Thiazide diüretikleri, kalsiyum kanal blokerleri, ve ACE inhibitörleri veya ARB’ler önerilmektedir.
Gebelik ve Hipertansiyon
1. Gebe kalan veya hamile kalmayı planlayan bir hipertansiyonlu kadın tansiyon düşürücü ilaçlarını hamilelik süresince , ve/veya ile değiştirmelidir.
2. Gebe kalan bir hipertansiyonlu kadın ACE inhibitörleri, ARB, veya direct renin inhibitörleri ile tedavi edilmemelidir.